ก่อนที่จะทำการรักษาผู้ป่วยด้วยรังสี จำเป็นที่จะต้องมีการจำลองการรักษาก่อน เพื่อให้ทราบถึงตำแหน่ง ขนาดและรูปร่างที่แท้จริงของก้อนเนื้อร้ายและอวัยวะปกติที่อยู่รอบข้างก้อนเนื้อร้าย โดยทางสาขารังสีรักษาและมะเร็งวิทยา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย มีเครื่องจำลองการรักษาที่ทันสมัยเทียบเท่าสถาบันชั้นนำอื่นๆ ของโลก ซึ่งทางสาขาฯ มีเครื่องจำลองการรักษาทั้ง 2 ชนิดที่ทั่วโลกนิยมใช้กัน ได้แก่

เครื่องจำลองการรักษาแบบ 3-4 มิติ

เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สำหรับจำลองการรักษาแบบ 3 มิติ ที่สาขารังสีรักษาและมะเร็งวิทยา เป็นเครื่องรุ่น GE LightSpeed RT CT Simulator ชนิดหมุนต่อเนื่อง เป็นเครื่องจำลองการรักษาแบบ 3 มิติ เครื่องแรกในประเทศไทยที่มีลักษณะของตัวรับภาพเป็นแบบหลายแถว (multislice detector; MDCT) ทำให้สามารถถ่ายภาพได้ 4 ภาพต่อรอบการหมุน สามารถแสดงภาพออกมาเป็นภาพ 3 มิติจึงแก้ปัญหาการซ้อนทับของอวัยวะภายในที่เป็นข้อจำกัดของภาพแบบ 2 มิติได้ และยังสามารถแยกรายละเอียดของอวัยวะแต่ละชนิดได้อย่างชัดเจน

เครื่องจำลองการรักษาแบบ 3 มิตินี้ มีลักษณะและการทำงานเหมือนเครื่องเอกซเรีย์คอมพิวเตอร์ทั่วไป แต่มีลักษณะเด่นที่แตกต่างจากเครื่องเอกซเรีย์คอมพิวเตอร์ทั่วไป 4 ประการ คือ เครื่องจำลองการรักษาแบบ 3 มิติ มี

ก. เตียงที่แบนราบเหมือนเตียงในห้องฉายรังสี เนื่องจากต้องการให้ผู้ป่วยนอนอยู่ในลักษณะท่าทางเดียวกันกับระหว่างการฉายรังสี

ข. โพรงสำหรับให้ผู้ป่วยผ่านมีขนาดใหญ่กว่าของเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ทั่วไป (เส้นผ่านศูนย์กลาง 80 ซม.) เนื่องจากในการรักษาผู้ป่วยด้วยรังสีจะต้องฉายรังสีหลายครั้ง อาจใช้เวลามากกว่า 1 เดือน ดังนั้นอุปกรณ์ยึดจับ (Immobilization) แบบต่างๆ จึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งในการช่วยให้ผู้ป่วยอยู่นิ่งในระหว่างการฉายรังสีแต่ละครั้ง เครื่องจำลองการรักษาแบบ 3 มิติจึงออกแบบโพรงให้มีขนาดใหญ่ขึ้นเป็นพิเศษเพื่อที่จะสามารถให้ผู้ป่วยพร้อมอุปกรณ์ยึดจับผ่านเข้าไปได้

ค. เลเซอร์ภายนอกเครื่องจำลองการรักษา อุปกรณ์ชนิดนี้ถูกยึดติดไปกับผนังและเพดานห้อง ทำให้ตำแหน่งของเลเซอร์คงที่มากๆ โดยเลเซอร์มีหน้าที่ช่วยจัดท่าผู้ป่วยให้อยู่ตำแหน่งเดิม โดยชุดเลเซอร์ของทางโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์เป็นแบบพิเศษที่สามารถเคลื่อนที่ได้ทั้ง 6 ทิศทาง (บน-ล่าง,ซ้าย-ขวา,หน้า-หลัง) จึงสามารถใช้กำหนดขอบเขตที่ต้องการทำการรักษาได้อย่างสะดวก รวดเร็ว ถูกต้อง และแม่นยำ

ง. โปรแกรมสำหรับจำลองการรักษา โปรแกรมนี้สามารถจัดวางลำรังสีและกำหนดตำแหน่งของอุปกรณ์กำบังลำรังสี รวมถึงอุปกรณ์ตกแต่งลำรังสีบนจอคอมพิวเตอร์ได้โดยตรง ดังนั้นผู้ป่วยจึงไม่ต้องเสียเวลารอในระหว่างที่แพทย์ทำการจำลองการรักษา สามารถกลับบ้านได้ทันทีหลังสร้างภาพเอกซเรย์เสร็จ

นอกจากนี้เครื่องจำลองการรักษาเครื่องนี้อาจเรียกได้ว่าเป็นเครื่องจำลองการรักษาแบบ 4 มิติ (3 มิติ+เวลา) ได้ด้วย (เป็นเครื่องแรกในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ และปัจจุบันในประเทศไทยมีอุปกรณ์ลักษณะนี้เพียง 4 สถาบันเท่านั้น) เนื่องจากมีชุดอุปกรณ์ตรวจสอบการเคลื่อนของก้อนเนื้อร้ายตามจังหวะการหายใจของผู้ป่วย (Respiratory Gaing) เพิ่มขึ้นมา อุปกรณ์ชนิดนี้เป็นประโยชน์อย่างมากในผู้ป่วยที่มีก้อนเนื้อร้ายอยู่ในอวัยวะที่มีการเคลื่อนไหวตลอดเวลาที่เราไม่สามารถควบคุมได้ นั่นคือบริเวณทรวงอกและช่องท้องส่วนบน โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าก้อนเนื้อร้ายอยู่ในปอด ซึ่งก้อนเนื้อร้ายจะมีการเคลื่อนที่ตลอดเวลา ถ้าไม่มีอุปกรณ์ชุดนี้จะทำให้ไม่ทราบลักษณะการเคลื่อนที่แท้จริงของตัวก้อน จึงอาจส่งผลให้ประสิทธิภาพการรักษาลดลง

ตัวอย่างภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์บริเวณปอดในแนวหน้า-หลัง ที่ได้จากการสร้างภาพจาก (ก) เครื่องจำลองการรักษาแบบ 3 มิติ เปรียบเทียบกับภาพจาก (ข) เครื่องจำลองการรักษาแบบ 4 มิติ ที่มีความแน่นอนของตำแหน่งอวัยวะภายในที่ชัดเจนกว่า

(ก)	(ข)